Lista aktualności Lista aktualności

Miejsca i obiekty

Trasa autokarowa prowadząca przez najciekawsze miejsca Nadleśnictwa Przytok

Przystanki:
  1. Leśnictwo Dąbrowa.
  2. Dostrzegalnia przeciwpożarowa.
  3. Obelisk poświęcony spalonemu pomnikowi przyrody - dąb szypułkowy Napoleon.
  4. Rezerwat przyrody „Bukowa Góra".
  5. Park w Zatoniu.
  6. Rezerwat przyrody „Zimna Woda".

 

Przystanek nr 1 - leśnictwo Dąbrowa.
Dojazd - ok.16 km - szosą z Zielonej Góry w kierunku miejscowości Wysokie, za Wysokim, po minięciu przejazdu kolejowego, skręt w prawo, w kierunku PGR Wójciki, przejazd przez leśnictwo drogą pożarową nr 1 do drogi prowadzącej do miejscowości Krępa.
Lasy leśnictwa Dąbrowa, zwane Lasem Odrzańskim, są bez wątpienia „perłą" Nadleśnictwa Przytok. Pierwotnie należały do księcia Henryka IX, który w roku 1429 sprzedał swoją posiadłość miastu Zielona Góra. W połowie XIX w. Las Odrzański stał się uczęszczanym miejscem rekreacyjnym. Ze starodrzewem dębowym, kanałami i ścieżkami był najpopularniejszym miejscem wypoczynku ówczesnych mieszczan. Utworzono w nim alejki spacerowe, miejsca wypoczynku, przydrożne kramy. Były tu również 2 karczmy, jedna przy drodze prowadzącej z miejscowości Krępa do rzeki Odry, druga zaś nad Zimnym Potokiem w pobliżu Małej Krępy. W roku 1945 obie karczmy zostały spalone.
Obecnie lasy te nie straciły nic ze swojego uroku i tworzą enklawę drzewostanów liściastych wśród siedlisk borowych. Odwiedzając lasy leśnictwa Dąbrowa natknąć się można na wielu przedstawicieli świata zwierząt, w tym gatunków chronionych (łabędź niemy, bocian czarny, żuraw, żółw błotny) oraz łownych (dzik, sarna).
 
Leśnictwo Dąbrowa, fot. Jerzy Malicki 
 
Przystanek nr 2 - dostrzegalnia przeciwpożarowa.
Dojazd - ok. 15 km - z leśnictwa Dąbrowa szosą do Krępy, następnie szosą w kierunku miejscowości Zawada i Jany. W Janach skręt w prawo w kierunku miejscowości Stary Kisielin, następnie, dojeżdżając do Starego Kisielina, skręt w lewo w kierunku Przytoku. Dostrzegalnia znajduje się po lewej strony szosy.
W okresie największego zagrożenia pożarowego (od wczesnej wiosny do jesieni) obszary leśne są stale patrolowane. Każdy wcześnie zauważony dym zwiększa szansę na ugaszenie pożaru. Obserwację lasu prowadzi się m.in. z dostrzegalni przeciwpożarowych.
W Nadleśnictwie Przytok funkcjonują 2 dostrzegalnie metalowe. Od świtu do zmroku czuwają na nich obserwatorzy, zaopatrzeni w lornetki, mapy i radiotelefony. Kiedy zauważą dym lokalizują go i niezwłocznie przekazują informację do dyżurnego w Nadleśnictwie, który na miejsce pożaru wysyła samochód rozpoznawczo-gaśniczy oraz, w razie konieczności, jednostki Straży Pożarnej.
Obserwację lasów prowadzi się również z samolotów i śmigłowców, które w razie potrzeby pomagają w akcji gaśniczej.
 
Dostrzegalnia przeciwpożarowa, fot. Jerzy Malicki 
 
Przystanek nr 3 - obelisk poświęcony spalonemu pomnikowi przyrody: dąb szypułkowy „Napoleon".
Dojazd - ok. 12 km - z Przytoku, przez miejscowość Łaz, w kierunku Zaboru, następnie w kierunku Milska. Po minięciu Zaboru skręt w lewo w leśną drogę pożarową nr 5, następnie, na drugim skrzyżowaniu dróg leśnych, skręt w prawo i dalej drogą pożarową nr 5.
Był to najgrubszy dąb w Polsce - obwód mierzony prostopadle do osi pnia, na wysokości 1,30 m od najwyższego punktu podstawy drzewa, wynosił 1052 cm, a wysokość - 22 m. Wiek szacowany był na około 660 lat.
Dąb ten chroniony był już przed II wojną światową. W księdze ochrony przyrody Starostwa Zielonogórskiego figurował pod numerem 61. W 1920r. księżna Hermina von Schonaich-Carolath nadała drzewu imię znanego badacza przyrody Teodora Schube. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych XX w. odkopano pod dębem tablicę informująca w języku niemieckim, że dąb Teodora Schube jest najgrubszy na Śląsku i ma 10,5 m obwodu.
W 1966r. "Napoleona" uznano za pomnik przyrody i wpisano do rejestru pomników przyrody województwa zielonogórskiego pod numerem 7 (Decyzja PWRN nr 86/66).
Obecna nazwa drzewa wzięła się z legendy głoszącej, że podczas wyprawy na Rosję w 1812r., po przeprawie przez Odrę, pod jego konarami odpoczywał Napoleon Bonaparte.
W 1925r. drzewo zostało podpalone. Uratował je zaborski konserwator zieleni Bannert. Dziuplę zaplombowano cementowym wypełnieniem. Plombę usunięto w 1985r., jednocześnie przeprowadzając konserwację drzewa. 
Kolejne konserwacje wykonano w 1996, 1998 i 2003r. Prace polegały głównie na odcinaniu spróchniałych konarów oraz zabezpieczaniu pnia od wewnątrz i zewnątrz preparatami grzybobójczymi. Dodatkowo, w celu odciążenia drzewa, poprawy jego statyki i zabezpieczenia przed pęknięciem, wykonano wiązanie typu "kobra".  
W dniu 30.05.2004r. miał miejsce kolejny pożar "Napoleona". Akcja gaśnicza trwała od godz. 9.00 do godz. 16.00.
W 2006r. przeprowadzono konserwację drzewa, w celu usunięcia skutków pożaru z 2004r.
15.11.2010r. w wyniku pożaru zniszczeniu uległ najgrubszy dąb w Polsce "Napoleon". Był on swoistą wizytówką Nadleśnictwa Przytok oraz całego województwa lubuskiego.
01.12.2012r. Rada Gminy Zabór podpisała uchwałę nr I/4/10 w sprawie zniesienia statusu pomnika przyrody - dąb "Napoleon".
06.11.2012r. nastąpiło uroczyste posadzenie potomka "Napoleona" - sadzonki wyhodowanej w arboretum w Stradomi (Nadleśnictwo Syców) ze zrzezów pobranych ze spalonego pomnika przyrody. Nastąpiło również odsłonięcie pamiątkowego kamienia (obelisku) z historią spalonego dębu.
 
Zdjęcie Napoleona przed podpaleniem, fot. Archiwum Nadleśnictwa Przytok
 
Pamiątkowy kamień z historią spalonego dębu.
 
Przystanek nr 4 rezerwat Przyrody „Bukowa Góra"
Dojazd - ok. 20 km - od obeliska poświęconemu spalonemu pomnikowi przyrody dąb szypułkowy „Napoleona" powrót drogą do Zaboru, następnie drogą w kierunku miejscowości Bobrowniki przez Czarną i Niedoradz. Z Bobrownik drogą w kierunku Odry.
Rezerwat utworzono w 1954 roku dla zachowania ze względów dydaktycznych i estetycznych oraz z uwagi na swoiste cechy krajobrazowe drzewostanu zbliżonego do naturalnego, porastającego strome zbocza.
Głównym gatunkiem lasotwórczym jest tu buk. Tworzy on w miarę zwarty, gonny, o małej rozpiętości wiekowej drzewostan bukowy, z niewielkim udziałem dębu, modrzewia i sosny. Te właśnie cechy oraz ślady rzędowego i warstwicowego rozmieszczenia buka, wyraźniej widoczne w dolnych partiach, świadczyć by mogły  o nienaturalnym pochodzeniu.
Jedynie szczyt zbocza zajmuje w większej ilości sosna, a końcowe partie porośnięte są dębem, tworzącym drzewostan bardziej zróżnicowany wiekowo, o przeważającej luźnej formie zwarcia. Ta właśnie część rezerwatu posiada cechy drzewostanu naturalnego.
 
Bukowa Góra Śląska - Ochla, fot. Jerzy Malicki
 
Przystanek nr 5 - park w Zatoniu.
Dojazd  -  ok.  16  km  -  z  Bobrownik  w  kierunku  Niedoradza,  w  Niedoradzu  skręt  w  lewo  w kierunku Zatonia.
Park wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1747, zajmuje ok. 44 ha powierzchni leśnej. Przez środek biegnie aleja lipowa. Na terenie parku znajdują się ruiny pałacu i oranżerii.
W roku 1689 Baltazar von Unruh wzniósł murowany dwór. Była to dwukondygnacyjna budowla wzniesiona na rzucie prostokąta, nakryta wysokim czterospadowym dachem z wystawkami. Ostatnim z rodu Unruh na Zatoniu był zmarły w roku 1757 Jan Fryderyk. Po jego śmierci Zatonie przeszło na własność Ferdynanda Boguchwała von Scopp z Przecławia, który w roku 1771 sprzedał je hrabinie von Cosel. Po jej śmierci dla Zatonia rozpoczął się okres częstych zmian właścicieli, aż w roku 1809 nabył je Leopold Friedrich von Goecking, kurator księżniczki kurlandzkiej i żagańskiej Doroty Biron. Zawarte przez Dorotę Biron małżeństwo z bratankiem Maurycego de Talleyrand-Perigord zapoczątkowało ponad 30-letni okres pobytu właścicielki we Francji. Po raz pierwszy pojawiła się w Zatoniu 13 czerwca 1840 roku. Do czasu, gdy objęła w posiadanie księstwo żagańskie (1844 rok), właśnie Zatonie stanowiło główne (oprócz Berlina) miejsce zamieszkania księżnej. W roku 1842 z inicjatywy Doroty de Talleyrand-Perigord rozpoczęto przebudowę dworu. W wyniku przebudowy wysoki czterospadowy dach zastąpiono attyką z herbem właścicielki oraz czterema wazonami w narożach, do elewacji frontowej dostawiono czterokolumnowy portyk dorycki z balkonem, nadwieszony balkon umieszczono również od strony ogrodu. Przebudowę zaprojektował jeden z najwybitniejszych twórców tego okresu - Karol Fryderyk Schinkle.
Przebudowa obiektu pociągnęła za sobą istotną zmianę charakteru budowli, gdyż pałac otrzymał architekturę klasycystyczną. W 1871 roku z inicjatywy Aleksandra Edmunda księcia de Dino (młodszego syna księżnej Doroty) wprowadzono pewne zmiany w otoczeniu pałacu, m.in. po obu stronach prowadzących do pałacu schodów umieszczono posągi siedzących lwów. W miejscu przeszklonej oranżerii powstał murowany budynek neoklasycystyczny, zaprojektowany przez A. Jaekla, zachowany do czasów obecnych w formie ruiny.
W 1871 roku powstał także budynek bramny, posiadający dwie ośmioboczne wartownie, boczne furty oraz otwór wjazdowy zamknięty bramą. Relikty bramy zachowały się do lat siedemdziesiątych XX wieku. W sierpniu 1879 roku książe de Dino sprzedał Zatonie ministrowi Karolowi Rudolfowi von Friedenthalowi. Świadectwem tego faktu pozostaje do dnia dzisiejszego umieszczona na ścianie frontowej pałacu tarcza herbowa, na której widnieje spleciony monogram FR oraz gałązka róży. Zmarły 6 marca 1889 roku minister zapisał posiadłość swojej córce Renacie baronowej von Lancken-Wakenitz, która była jego właścicielką do II wojny światowej. W roku 1945 pałac w Zatoniu wraz z oranżerią zostały spalone.
Park założony został w latach 1685-1689 przez Baltazara von Unruha. W 1841 roku po wizycie króla Fryderyka Wilhelma IV, księżna Dorota Talleryand-Perigord podjęła decyzję o jego przebudowie. Autorem przebudowy był Piotr Józef Lenne, jeden z najsłynniejszych planistów ogrodów XIX wieku. Do dzisiaj park się zachował w pierwotnych granicach. Nieczytelny stał się jednak układ ścieżek, zmieniły się również zasięgi i powierzchnie łąk parkowych. Występują tu 43 gatunki drzew i krzewów. Runo parku charakteryzuje się bogactwem roślin prawnie chronionych, takich jak: czosnek niedźwiedzi, kokorycz pusta, konwalia majowa, śnieżyczka przebiśnieg, zawilec gajowy.
 
Park w Zatoniu, fot. Archiwum Nadleśnictwa Przytok
 
Przystanek nr 6 - rezerwat przyrody „Zimna Woda"
Dojazd  -  ok.  4  km  -  z  Zatonia  w  kierunku  Zielonej  Góry,  na  pierwszym  skrzyżowaniu  skręt w lewo, w kierunku miejscowości Kiełpin. Rezerwat znajduje się przed Kiełpinem, po lewej strony szosy.
Utworzony w 1959 roku w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu liściastego typu olszowego naturalnego pochodzenia, powierzchnia - 88,69 ha. Posiada piękne i bogate runo - ponad 50 gatunków roślin naczyniowych.
Przebiegająca przez środek rezerwatu droga - grobla nosi tradycyjną nazwę "Alei Prezydenckiej" (Praesidentallee). W latach 50-tych próbowano nazwę tę przekształcić na "droga Prezydenta Bieruta", czego ślady zachowały się w ówczesnych dokumentach dotyczących rezerwatu. Sama nazwa rezerwatu jest również historyczna - przed II wojną światową uroczysko nazywano "Kalte Wasser".
Obraz uroczyska na historycznej mapie topograficznej z lat 30-tych XX wieku przedstawia załączona rycina. Wyraźnie widoczne są ówczesne stawy (dzisiejsze mokradła) w potorfiach.
 
  
 
Powrót do Zielonej Góry: powrót w kierunku skrzyżowania Zatonie - Kiełpin - Drzonków - Zielona Góra i skręt w lewo do Zielonej Góry (około 6 km).