Przystanek nr 5 - park w Zatoniu.

Dojazd  -  ok.  16  km  -  z  Bobrownik  w  kierunku  Niedoradza,  w  Niedoradzu  skręt  w  lewo  w kierunku Zatonia.

Park wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1747, zajmuje ok. 44 ha powierzchni leśnej. Przez środek biegnie aleja lipowa. Na terenie parku znajdują się ruiny pałacu i oranżerii.

W roku 1689 Baltazar von Unruh wzniósł murowany dwór. Była to dwukondygnacyjna budowla wzniesiona na rzucie prostokąta, nakryta wysokim czterospadowym dachem z wystawkami. Ostatnim z rodu Unruh na Zatoniu był zmarły w roku 1757 Jan Fryderyk. Po jego śmierci Zatonie przeszło na własność Ferdynanda Boguchwała von Scopp z Przecławia, który w roku 1771 sprzedał je hrabinie von Cosel. Po jej śmierci dla Zatonia rozpoczął się okres częstych zmian właścicieli, aż w roku 1809 nabył je Leopold Friedrich von Goecking, kurator księżniczki kurlandzkiej i żagańskiej Doroty Biron. Zawarte przez Dorotę Biron małżeństwo z bratankiem Maurycego de Talleyrand-Perigord zapoczątkowało ponad 30-letni okres pobytu właścicielki we Francji. Po raz pierwszy pojawiła się w Zatoniu 13 czerwca 1840 roku. Do czasu, gdy objęła w posiadanie księstwo żagańskie (1844 rok), właśnie Zatonie stanowiło główne (oprócz Berlina) miejsce zamieszkania księżnej. W roku 1842 z inicjatywy Doroty de Talleyrand-Perigord rozpoczęto przebudowę dworu. W wyniku przebudowy wysoki czterospadowy dach zastąpiono attyką z herbem właścicielki oraz czterema wazonami w narożach, do elewacji frontowej dostawiono czterokolumnowy portyk dorycki z balkonem, nadwieszony balkon umieszczono również od strony ogrodu. Przebudowę zaprojektował jeden z najwybitniejszych twórców tego okresu - Karol Fryderyk Schinkle.

Przebudowa obiektu pociągnęła za sobą istotną zmianę charakteru budowli, gdyż pałac otrzymał architekturę klasycystyczną. W 1871 roku z inicjatywy Aleksandra Edmunda księcia de Dino (młodszego syna księżnej Doroty) wprowadzono pewne zmiany w otoczeniu pałacu, m.in. po obu stronach prowadzących do pałacu schodów umieszczono posągi siedzących lwów. W miejscu przeszklonej oranżerii powstał murowany budynek neoklasycystyczny, zaprojektowany przez A. Jaekla, zachowany do czasów obecnych w formie ruiny.

W 1871 roku powstał także budynek bramny, posiadający dwie ośmioboczne wartownie, boczne furty oraz otwór wjazdowy zamknięty bramą. Relikty bramy zachowały się do lat siedemdziesiątych XX wieku. W sierpniu 1879 roku książe de Dino sprzedał Zatonie ministrowi Karolowi Rudolfowi von Friedenthalowi. Świadectwem tego faktu pozostaje do dnia dzisiejszego umieszczona na ścianie frontowej pałacu tarcza herbowa, na której widnieje spleciony monogram FR oraz gałązka róży. Zmarły 6 marca 1889 roku minister zapisał posiadłość swojej córce Renacie baronowej von Lancken-Wakenitz, która była jego właścicielką do II wojny światowej. W roku 1945 pałac w Zatoniu wraz z oranżerią zostały spalone.

Park założony został w latach 1685-1689 przez Baltazara von Unruha. W 1841 roku po wizycie króla Fryderyka Wilhelma IV, księżna Dorota Talleryand-Perigord podjęła decyzję o jego przebudowie. Autorem przebudowy był Piotr Józef Lenne, jeden z najsłynniejszych planistów ogrodów XIX wieku. Do dzisiaj park się zachował w pierwotnych granicach. Nieczytelny stał się jednak układ ścieżek, zmieniły się również zasięgi i powierzchnie łąk parkowych. Występują tu 43 gatunki drzew i krzewów. Runo parku charakteryzuje się bogactwem roślin prawnie chronionych, takich jak: czosnek niedźwiedzi, kokorycz pusta, konwalia majowa, śnieżyczka przebiśnieg, zawilec gajowy.

 

Park w Zatoniu, fot. Archiwum Nadleśnictwa Przytok